فصل دوم: حاملان قرآن و مسئولیت آنان

حدیث دهم : شرافت قرآنیان

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

اشراف امتی حملة القرآن و اصحاب اللیل.(10)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله:

قرآنیان و شب زنده داران، بزرگواران امت من هستند.

حدیث یازدهم : حامل قرآن

قال رسول الله علیه و آله:

حامل القرآن حامل رایة الاسلام و من أکرامه فقد اکرم الله و من اهانه علیه لعنة الله(11)

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

حامل و حافظ قرآن پرچمدار اسلام است، کسی که او را احترام کند خدا را گرامی داشته است، کسی که به او اهانت کند مورد لعن و نفرین خدا خواهد بود.

حدیث دوازدهم: مقام قرآن دانان

قال النبی صلی الله علیه و آله

ان اهل القرآن فی اعلا درجة من الادمیین ما خلا النبیین و المرسلین فلا تستضعفوا اهل القران حقوقهم، فان لهم من الله لمکاناً(12)

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

قرآنیان بالاترین مقام انسانی بعد از پیامبران و فرستادگان الهی را دارند، پس حقوق آنان را کم ندانید، زیرا در پیشگاه الهی دارای منزلتی هستند.

حدیث سیزدهم: حاملان و آموزگاران قرآن

عن رسول الله صلی الله علیه و آله:

حملة القرآن هم المعلمون کلام الله و المتلبسون بنور الله. من والاهم فقد والی الله، من عاداهم فقد عاد الله.(13)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

حاملان قرآن همان آموزگاران سخن خدا و در بر کنندگان نور خدایند، کسی که آنان را دوست بدارد، خدا را دوست داشته و کسی که نسبت به آنان دشمنی کند با خدا دشمنی کرده است.

حدیث چهاردهم: مسئولیت قرآن خوان

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

یا معاشر قراء القرآن، اتقوا الله عز و جل فیما حملکم من کتابه، فانی مسئول و انکم مسئولون، انی مسئوول عن تبلیغ الرسالة، و اما انتم فتسألون عما حملتم من کتاب الله و سنتی.(14)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

ای جامعه قرآن خوانان! در مورد آنچه از قرآن خداوند بر دوش شما نهاده تقوای الهی را پیشه کنید، زیرا من و شما مسئولیم، من مسئول ابلاغ رسالتم و از شما درباره آنچه از کتاب خدا و سنت من دارید سؤال خواهد شد.

حدیث پانزدهم: قرآن و وظائف ما

قال النبی صلی الله علیه و آله:

تعلموا القرآن، و تعلموا غرائبه و غرائبه فرائضه و حدوده، فان القرآن نزل علی خمسة وجوه: حلال و حرام و محکم و متشابه و امثال، فاعملوا بالحلال، و دعوا الحرام، و اعملوا بالمحکم، و دعوا المتشابه، و اعتبروا بالامثال..(15)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

قرآن و شگفتیهای قرآن و مفاهیم آن را بیاموزید. مفاهیم قرآن همان واجبات و حدود آن است، زیرا قرآن بر پنج وجه نازل شده است: حلال و حرام و محکم و متشابه و ضرب المثلها، به حلال قرآن عمل کنید، و حرام را رها کنید، به محکمات عمل کنید و متشابه آن را واگذارید و از ضرب المثلها پند گیرید.

حدیث شانزدهم: قرآن برای عمل

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

من تعلم القرآن فلم یعمل به و آثر علیه حب الدنیا و زینتها، استوجب سخط الله تعالی و کان فی الدرجة مع الیهود و النصاری الذین ینبذون کتاب الله وراء ظهورهم.(16)

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

کسی که قرآن را بیاموزد و به آن عمل نکند و دنیا دوستی و زینت آن را بر قرآن ترجیح دهد سزاوار خشم خداوند است، و در ردیف یهود و نصاری قرار خواهد داشت که کتاب خدا را پشت سر انداختند.

حدیث هفدهم: قاریان و امیران

عن الصادق عن ابائه علیه السلام قال:

صنفان اذا صلحا صلحت امتی، و اذا فسدا فسدت امتی: الامراء والقراء. (17)

امام صادق علیه السلام به نقل از پدرانش فرمود:

دو گروهند که اگر اصلاح بشوند امت من اصلاح خواهند شد و چنانچه فاسد شوند امت را فاسد خواهند کرد: حاکمان و قاریان قرآن.

حدیث هیجدهم : قرائت بدون عمل

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

و من قرء القرآن و لم یعمل به حشرة الله یوم القیمة اعمی..(18)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

کسی که قرآن بخواند و به آن عمل نکند خداوند او را روز قیامت کور محشور خواهد کرد.

حدیث نوزدهم: قرائت قرآن و گناه

قال النبی صلی الله علیه و آله:

من قرأ القرآن ثم شرب علیه حراماً و آثر علیه حباً للدنیا و زینتها استوجب علیه سخط الله الا ان یتوب الا و انه ان مات علی غیر توبة حاجه القرآن یوم القیمة، فلا یزایله الا مدحوضاً.(19)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

کسی که قرآن بخواند و بعد حرام بخورد و بنوشد یا محبت و زینت دنیا را بر آن برتری دهد مستوجب خشم الهی می شود مگر اینکه توبه کند، و اگر بدون توبه بمیرد، روز قیامت قرآن با او به محاجه برمی خیزد و تا او را محکوم نکند دست برنمی دارد.

فصل سوم: آموزش قرآن

حدیث بیستم: آموزش قرآن

قال النبی صلی الله علیه و آله:

خیارکم من تعلم القرآن و علمه(20)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

بهترین شما کسی است که قرآن آموزد و آموزش دهد.

حدیث بیست و یکم: ارزش آموزش قرآن

عن ابی عبدالله علیه السلام قال:

من تعلم منه حرفاً ظاهراً، کتب الله له عشر حسنات، و محا عنه عشر سیئات، و رفع له عشر درجات، قال لا اقول بکل آیة، و لکن بکل حرف باء، اوتاء او شبههما(21)

امام صادق علیه السلام فرمود:

اگر کسی از قرآن یک حرف بیاموزد، خداوند برای او ده حسنه می نویسد، و ده گناه از او می بخشد، و ده درجه او را بالا می برد، فرمود: نمی گویم، در مقابل هر آیه، بلکه در مقابل هر حرفی مانند باء یا تاء یا همانند آنها.

حدیث بیست و دوم: ثمرات یادگیری قرآن

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

ان اردتم عیش السعداء، و موت الشهداء، و النجاة یوم الحشر، و الظل یوم الحرور، و الهدی یوم الضلالة، فادرسوا القرآن، فانه کلام الرحمن، و حرز من الشیطان و رجحان فی المیزان.(22)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

اگر خواستار زندگی سعادتمندان، و مرگ شهیدان و نجات روز محشر، و سایه در روز قیامت و هدایت در روز گمراهی هستید پس قرآن بیاموزید، زیرا آن گفته خدای مهربان و ایمنی از شیطان و موجب برتری و وزنه خوبیهای شما است.

حدیث بیست و سوم: فهم قرآن، همراه آموزش

قال علی علیه السلام:

تعلموا القرآن فانه احسن الحدیث، و تفقهوا فیه فانه ربیع القلوب، و استشفوا بنوره، فانه شفاء الصدور، و احسنوا تلاوته فانه انفع القصص.(23)

حضرت علی علیه السلام فرمود:

قرآن را بیاموزید که نیکوترین گفتار است، و در آن دانا و آگاه شوید که بهار دلهاست و از نور آن شفا بخواهید، که شفا بخش دلهاست، آن را خوب بخوانید چون مفیدترین قصه هاست.

حدیث بیست و چهارم: مؤمن و آموزش قرآن

عن ابی عبدالله علیه السلام قال:

ینبغی للمؤمن ان لا یموت حتی یتعلم القرآن، او یکون فی تعلمه.(24)

امام صادق علیه السلام فرمود:

شایسته است که انسان مؤمن نمیرد تا قرآن را بیاموزد یا در حال آموزش آن باشد.

فصل چهارم: قرائت قرآن

حدیث بیست و پنجم: روخوانی قرآن

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

افضل عبادة امتی قراءة القرآن نظراً.(25)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

برترین عبادت امت من روخوانی قرآن است.

حدیث بیست و ششم: فضیلت قرائت قرآن

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

یا سلمان علیک بقراءة القرآن فان قراءته کفارة للذنوب، و سترة من النار، و امان من العذاب..(26)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

ای سلمان! بر تو باد خواندن قرآن، زیرا قرآن خواندن کفاره گناهان و سپری در مقابل آتش و بازدارنده از عذاب است.

حدیث بیست و هفتم: روزی پنجاه آیه

عن ابی عبدالله صلی الله علیه و آله قال:

القرآن عهد الله الی خلقه، فقد ینبغی للمرء المسلم ان ینظر فی عهده، و ان یقرأ منه فی کل یوم خمسین آیة.(27)

امام صادق علیه السلام فرمود:

قرآن، عهدنامه خدا به بندگان اوست، پس شایسته است مسلمان در عهد نامه اش بنگرد، و روزی پنجاه آیه از آن بخواند.

حدیث بیست و هشتم: انس با قرآن در جوانی

عن ابی عبدالله علیه السلام قال:

من قرء القرآن و هو شاب مؤمن اختلط القرآن بلحه و دمه، جعله الله مع السفرة الکرم البررة و کان القرآن حجیجاً عنه یوم القیمة (28)

امام صادق علیه السلام فرمود:

مؤمنی که در جوانی قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خون او مخلوط می شود، و خدا او را با سفیران بزرگوار و نیکوکار قرار می دهد و روز قیامت قرآن مدافع اوست.

حدیث بیست و نهم: رمضان، بهار قرآن

عن ابی جعفر علیه السلام قال:

لکل شی ء ربیع و ربیع القران شهر رمضان(29)

امام باقر علیه السلام فرمود:

هر چیزی بهاری دارد و بهار قرآن ماه مبارک رمضان است.

حدیث سیم: قرآن در ماه رمضان

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

و من تلافیه آیة من القرآن، کان له مثل اجر من ختم القرآن فی غیره من الشهور. (30)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

کسی که در ماه مبارک رمضان یک آیه قرآن بخواند پاداش او همانند کسی است که قرآن را در ماههای دیگر ختم کرده است.

حدیث سی و یکم: خانه و قرآن

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

ان البیت اذا قرء فیه القرآن، حضرته الملائکة، و تنکبته الشیطاطین، و اتسع باهله، و کثر خیره، و قل شره. و ان البیت اذا لم یقرأ فیه القرآن، حضرته الشیطاطین، و تنکبته الملائکة، و ضاق باهله، و کثر شره، و قل خیره(31)

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

خانه ای که در آن قرآن خوانده شود فرشتگان وارد آن می شوند، و شیطانها از آن دور می شوند، و اهل آن در آسایش قرار می گیرند و به خیر و برکت آن خانه افزوده می شود و از بدیها و آفات آن خانه کاسته می شود. و خانه ای که در آن قرآن نخوانند، محل حضور شیاطین و دوری فرشتگان می شود و بر اهلش تنگ می شود و شرش بسیار و خیرش اندک خواهد شد.

حدیث سی و دوم: نورانیت خانه و قرآن

قال الصادق علیه السلام:

ان البیت اذا کان فیه المسلم یتلو القرآن یتراءاه اهل السماء کما یتراءی اهل الدنیا الکواکب الدری فی السماء.(32)

امام صادق علیه السلام فرمود:

خانه ای را که مسلمانی در آن است و قرآن تلاوت می کند اهل آسمان آنرا می بینند همانگونه که مردم دنیا ستاره نورانی را در آسمان می بینند.

حدیث سی و سوم: گوش دادن به قرآن

عن ابی عبدالله علیه السلام قال:

من استمع حرفاً من کتاب الله من غیر قراءة کتب له حسنة، و محی عنه سیئة و رفع له درجة. (33)

امام صادق علیه السلام فرمود:

کسی که حرفی از کتاب خدا را بشنود بدون آن که بخواند خداوند حسنه ای برای او می نویسد، و گناهی را از او می بخشد، و یک درجه او را بالا می برد.

حدیث سی و چهارم: آداب قرائت قرآن

قال الصادق علیه السلام:

اذا مررت بآیة فیها ذکر الجنة فاسأل الله الجنة، و اذا مررت بآیة فیها ذکر النار فتعوذ بالله من النار(34)

امام صادق علیه السلام فرمود:

هنگامی که به آیه ای که یاد بهشت است رسیدی از خدا بهشت بطلب، و وقتی به آیه ای که یادآور آتش است رسیدی از آن به خدا پناه ببر.

حدیث سی و پنجم: آهنگ قرائت قرآن

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

اقرؤا القرآن بلحون العرب و اصواتها.(35)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

قرآن را به صدا و آهنگ عربی بخوانید.

حدیث سی و ششم : مقام حفظ قرآن

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

عدد درج الجنة عدد آی القرآن، فاذا دخل صاحب القرآن الجنة قیل له: اقرأ و ارقأ لکل آیة درجة فلا تکون فوق حافظ القرآن درجة. (36)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

تعداد درجات بهشت به تعدا آیه های قرآن است، هنگامی که اهل قرآن وارد بهشت شود به او گفته می شود قرآن بخوان و بالا برو، بنابراین بالاترین درجه از آن حافظان قرآن است.

حدیث سی و هفتم: روخوانی یا از حفظ؟

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

من قرأ القرآن فی المصحف، کتب له ألفا حسنة، و من قرأه فی غیر المصحف فالف حسنة.(37)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

کسی که از رو قرآن بخواند، خدا برای او دو هزار حسنه می نویسد، و کسی که آنرا از حفظ بخواند هزار حسنه نوشته می شود.

حدیث سی و هشتم: پاداش ختم قرآن

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

اذا ختم القرآن، صلی علیه عند ختمه ستون الف ملک. (38)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

وقتی کسی قرآن را ختم کند، در آن هنگام هزار فرشته بر او درود می فرستند.

حدیث سی و نهم: قرائت غلط

قال رسول الله صلی الله علیه و آله:

اذا قرأ القاری ء القرآن فأخطأ اولحن او کان اعجمیاً کتبه الملک کما أنزل(39)

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

قاری چنانچه قرآن را غلط یا اشتباه یا با لحن غیر عربی بخواند فرشته آنرا همانطور که نازل شده (صحیح و کامل) می نویسد.

حدیث چهلم: فراموشی قرآن

قال النبی صلی الله علیه و آله:

الا و من تعلم القرآن ثم نسیة متعمداً لقی الله یوم القیمة مغلولاً یسلط الله علیه بکل آیة نسیها حیة تکون قرینته الی النار الا ان یغفر له.(40)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

توجه! توجه! کسی که قرآن را یاد بگیرد بعد بطور عمد (به خاطر سهل انگاری) فراموش کند روز قیامت دست و پا بسته خدا را ملاقات می کند، و خدا در مقابل هر آیه ای که فراموش کرده ماری بر او مسلط می کند که تا آتش جهنم همراه او خواهد بود مگر اینکه آمرزیده شود.

...................) Anotates (.................
1) جامع الاخبار و الاثار کتاب القرآن، ج 1، ص 94.

2) جامع الاخبار و الاثار، کتاب القرآن، ج 1، ص 182.

3) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 420.

4) جامع الاخبار و الآثار، کتاب القرآن، ج 1، ص 169.

5) کنزالعمال، ج 1، ص 515، ح 3300.

6) بحار الانوار، ج 92، ص 32.

7) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 432

8) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 164.

9) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 395.

10) بحار الانوار، ج 92، ص 177.

11) کنزالعمال، ج 1، ص 15

12) بحارالأنوار، ج 92

13) کنزالعمال، ج 1، ص 523، ح 2345.

14) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 379.

15) بحارالانوار، ج

16) جامع الاخبار و الآثار، کتاب القرآن، ج 1 ص 221.

17) بحارالانوار، ج 92، ص 178.

18) جامع الاخبار و الاثار، ج 1، 409

19) بحارالانوار، ج

20) بحارالانوار، ج

21) جامع الاخبار، ج 1، ص 213.

22) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 210.

23) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 211

24) بحار، ج

25) کنزالعمال، ج 1، ص 511، ح 2265.

26) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 308.

27) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 335.

28) بحارالانوار، ج 92، ص 187.

29) بحارالانوار، ج 92، ص 213.

30) جامع الاخبار و الاثار، ج 1، ص 329.

31) جامع الاخبار و الآثار، ج
32) بحارالانوار، ج 92، ص 200.

33) بحارالانوار، ج 92، ص 201.

34) بحارالانوار، ج 92، ص 216.

35) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 248.

36) بحارالانوار، ج 92، ص 22.

37) جامع الاخبار و الآثار، ج 1
38) جامع الاخبار و الآثار، ج 1، ص 339.

39) کنزالعمال، ج 1، ص 513، ح 2284.

40) بحار، ج 92، ص 187